Lissos to starożytne miasto oraz port, które znajdowały się w miejscu gdzie dzisiaj jest zatoka Agios Kirikos, czyli na południowym wybrzeżu Krety, 70 kilometrów od Chanii. Lissos było portem miasta Elyros, gdzie obecnie znajduje się wioska Rodovani. Zarówno Elyros i jego dwie przystanie, Sougia i Lissos, swój rozkwit przeżywały w czasach hellenistycznych, rzymskich i bizantyjskich. Zostały zniszczone przez Saracenów i Arabów, oraz trzęsienie ziemi, które nawiedziło te okolice w IX wieku. Dzisiaj tereny Lissos to w zasadzie bezludne tereny, ale osoby mające zamiar aktywniej spędzić urlop na Krecie i poznać bliżej jej historię powinny tutaj dotrzeć.

Ruiny świątyni Asklepiosa

W starożytności, Lissos był znany ze cudownej świątyni Asklepiosa (Aesculapium), do której przybywali pielgrzymi z całej Krety by doznać cudu ozdrowienia w wodach miejscowych źródeł.  Świątynia została zniszczona w wielkim trzęsieniu ziemi i na setki lat została pogrzebana. Dopiero w latach 50-tych ubiegłego wieku została przypadkowo odkryta przez miejscowego pasterza. Rozpoczęły się prace archeologiczne, w wyniku których okazało się, że w dobrym stanie zachowały się mury, części teatru i akweduktu, mozaika przedstawiająca geometryczne wzory i zwierzęta, oraz kilkadziesiąt posągów, które aktualnie można zobaczyć w Muzeum Archeologicznym w Chanii. Archeologowie ciągle pracują w ruinach świątyni, zatem należy mieć nadzieję, że miejsce to wkrótce wzbogaci się o kolejne zabytki.

Zwiedzanie i informacje praktyczne

Ruiny świątyni są udostępnione dla turystów, ale niewielu można ich tutaj spotkać. Miejsce to jest trudno dostępne, nie prowadzą do niego drogi, które można by pokonać samochodem. Większość turystów przybywa tutaj piechotą z miejscowości Sougia, czyli niewielkiego nadmorskiego kurortu. Ale też nie każdy decyduje się na taki spacer, gdyż trzeba na niego przeznaczyć około 1,5-2 godziny, a po drodze nie ma żadnych miejsc, gdzie można kupić posiłek czy coś do picia. Trzeba zatem zaopatrzyć się na drogę w zapas żywności i wygodne buty, bo szlak momentami przybiera górski charakter. Zapasy wody można na szczęście uzupełnić po drodze.
Można wybrać znacznie wygodniejszy wariant, czyli rejs łódką z Sougii. Trwa on około 20 – 30 minut jednak tych, którzy wybiorą ten wariant ominą piękne widoki z wysokich południowych klifów. Wydaje się zatem, że najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest rejs do Lissos i powrót piechotą do Sougii. Można też odwrotnie, ale nie zawsze na przystani może czekać łódź powrotna!